www.historyk.fora.pl

tusia1988

Zestawy zagadnień na egzamin z nauk pomocniczych historii:

BLOK I

Geografia historyczna

1. Przedmiot badań geografii historycznej i jej znaczenie dla nauki historycznej.
2. Krajobraz geohistoryczny i jego warstwy: k. naturalny, kulturowy i administracyjno-polityczny.
3. Sposoby rekonstruowania poszczególnych elementów krajobrazu geohistorycznego: znaczenie metody retrogresywnej.
4. Typy źródeł w badaniach geograficzno-historycznych: pisane (dokumentowo-aktowe i opisowe), materialne (zabytki i wykopaliska), ikonograficzne, kartograficzne.
5. Mapa jako źródło i jako opracowanie historyczne.
6. Mapy historyczne – ich rodzaje i zawartość (inwentarzowe, analityczne, wyjaśniające).
7. Najważniejsze inicjatywy w zakresie kartografii historycznej w Polsce (Atlas historyczny Polski, Instytut Geografii Historycznej Kościoła w Polsce przy KUL).
8. Rozwój podstawowych form osadniczych na ziemiach polskich na przestrzeni wieków (okres przedlokacyjny i lokacyjny, osadnictwo miejskie i wiejskie).
9. Rozplanowanie przestrzenne dawnych miast i wsi.
10. Rola toponomastyki w badaniach geograficzno-historycznych (identyfikacja obiektów geograficznych, możliwość bliższego określenia czasu powstania, charakteru osady, pochodzenia i zajęć jej mieszkańców na podstawie nazwy).
11. Klasyfikacja słowiańskich nazw miejscowych: nazwy toponograficzne, kulturowe, dzierżawcze, patronimiczne, służebne, rodowe, etniczne, dwuznaczne, ciemne.
12. Podziały polityczno-administracyjne ziem polskich w przeszłości: granice państwa polskiego w ciągu wieków, ziemie polskie pod obcym panowaniem, jednostki podziałów administracyjnych w różnych okresach dziejów: księstwa, ziemie, województwa, departamenty, gubernie, prowincje i rejencje, dystrykty.
13. Struktury terytorialne Kościoła katolickiego na ziemiach polskich w ciągu wieków (metropolie, diecezje), ich charakterystyka w różnych przekrojach czasowych.

Chronologia historyczna

1. Jednostki pomiaru czasu i ich podstawa (astronomiczna, matematyczna).
2. Ery – definicja i rodzaje er.
3. Gregoriańska reforma kalendarza.
4. Oznaczanie (nazwy) dni tygodnia w dawnych systemach.
5. Kalendarz rzymski – jego budowa.
6. Kalendarz kościelny.
7. Doba i jej podziały.
8. Cyzjojan.

Genealogia

1. Przedmiot zainteresowań genealogii.
2. Typy źródeł w badaniach genealogicznych.
3. Fakty genealogiczne i sposoby ich ustalania.
4. Obliczanie stopnia pokrewieństwa według różnych systemów.
5. Sposoby przedstawiania wyników badań genealogicznych (Rodzaje tablic genealogicznych i zasady ich konstruowania)
6. Najważniejsze polskie herbarze i ich zawartość.
7. Rola antroponimii w badaniach genealogicznych.
8. Klasyfikacja imion i nazwisk używanych w Polsce.
9. Dawniejsze i współczesne kierunki badań genealogicznych oraz ich wyniki.
10. Prosopografia – przedmiot i zakres badań.

BLOK II

Heraldyka

1. Przedmiot badań heraldyki.
2. Pochodzenie i znaczenie terminów: herb, herbarz, heraldyka, blazonowanie.
3. Geneza i początki herbów w Europie i w Polsce.
4. Podział herbów ze względu na właściciela: (rycerskie, państwowe, ziemskie, korporacji, papieskie, biskupie, zakonne, itd.)
5. Sposoby nabywania herbów szlacheckich w Polsce: dziedziczenie, nobilitacja, indygenat, adopcja herbowa, nagana i oczyszczenie szlachectwa.
6. Polskie herby szlacheckie w okresie zaborów: heroldie i ich działalność.
7. Różnice pomiędzy herbami polskimi i zachodnioeuropejskimi: przynależność do rodzin lub rodów (liczebność), budowa (zawołania), wygląd godeł, poprawność heraldyczna.
8. Rozwój polskiego herbu państwowego: okres piastowski, jagielloński, królów elekcyjnych, epoka porozbiorowa II Rzeczpospolita, okres II wojny światowej i powojenny.
9. Herby ziemskie (wojewódzkie) w dawnej Polsce i ich kontynuacje.
10. Herby kościelne: ich rodzaje i obszary zastosowania.
11. Budowa herbu – elementy podstawowe (tarcza, godło, hełm, klejnot; w Polsce również proklama) i dodatkowe (trzymacze, labry, dewizy, ordery, itd.., zob. też pkt 15)
12. Herby złożone (wielopolowe) w heraldyce szlacheckiej i państwowej.
13. Barwy heraldyczne i sposoby ich oznaczania (szrafowanie)
14. Klasyfikacja godeł herbowych – zachodnioeuropejskich i polskich.
15. Oznaki godności w herbach osób duchownych (tiara, kapelusz z chwastami, infuła, pastorał, klucze, miecz, krzyż) i osób świeckich (korony rangowe)

Numizmatyka

1. Przedmiot badań numizmatyki.
2. Zagadnienia związane z tworzywem i budową monety:
a) próba i stopa mennicza
b) mono- i bimetalizm
c) płaszczyzna monety
d) wartość kruszcowa i nominalna monety
3. Typowe elementy legendy i wizerunku na monetach polskich.
4. Charakterystyka monet i systemów monetarnych występujących w Polsce przedrozbiorowej:
a) okres denarowy
b) okres groszowy
c) okres dukatowo – talarowy (złotowy)
5. Polski pieniądz papierowy.
6. Pieniądz na ziemiach polskich w okresie zaborów (monety przejściowe, Księstwo Warszawskie, Królestwo Polskie)
7. Pieniądz polski w XX wieku.
8. Rola numizmatyki w badaniach historycznych.

Sfragistyka

1. Przedmiot badań sfragistyki.
2. Definicja pieczęci.
3. dziedziny zastosowań pieczęci (prawne i symboliczne znaczenie pieczęci)
4. Budowa pieczęci.
5. Klasyfikacja pieczęci według różnych kryteriów (kształt, materiał, treść, właściciel, walory prawne, itd.)
6. Ogólna charakterystyka (wygląd i zastosowanie) pieczęci papieskich, monarszych, państwowych, rycerskich, ziemskich, korporacyjnych, miejskich i wiejskich.
7. Znaczenie terminów: sigillum authenticum, carentia wigilii, współpieczętowanie, contrsigillum.

Falerystyka

1. Pochodzenie nazwy i przedmiot zainteresowań falerystyki.
2. Znaczenie terminów: order, odznaczenie, odznaka i oznaka.
3. Geneza orderów w Europie.
4. Dzieje polskich orderów.
5. Znaczenie falerystyki w badaniach historycznych.

Weksylologia

1. Pochodzenie nazwy i przedmiot badań weksylologii.
2. Znaczenie terminów: chorągiew, sztandar, flaga, labarum, bandera, proporzec.
3. Dziedziny zastosowań chorągwi dawniej i dziś.
4. Rozwój polskiej chorągwi państwowej i wojskowej.
5. Budowa chorągwi i sposób jej opisywania.

BLOK III

Nauki o piśmie i książce

1. Znaczenie terminów: papirologia, paleografia, neografia, brachygrafia, kryptografia, abrewiacje.
2. Dzieje pisma łacińskiego: epoka starożytna, pisma szczepowe, karolińska reforma pisma, pisma gotyckie i neogotyckie, pismo humanistyczne.
3. Rodzaje i sposoby skracania w piśmie łacińskim.
4. Formy ksiąg rękopiśmiennych: Romulus i kodeks.
5. Sposoby zdobienia dawnych książek: iluminatorstwo, drzeworytnictwo.
6. Rodzaje ksiąg używanych w liturgii: mszał, brewiarz, psałterz, graduał, pontyfikał, benedykcjonał, rytuał, ewangeliarz, lekcjonarz.
7. Pojęcia techniczne związane z pismem: materiał pisarski, narzędzia pisarskie, oprawa księgi, rubrykowanie, dukt pisarski, moduł pisma.

Dyplomatyka

1. Przedmiot i znaczenie dyplomatyki w nauce historycznej.
2. Budowa dokumentu – cechy zewnętrzne i wewnętrzne.
3. Podział dokumentów ze względu na różne kryteria.
4. Części i formuły w dokumentach.
5. Sposoby uwierzytelniania dokumentu.
6. Proces powstawania dokumentu.
7. Osoby występujące w dokumentach.
8. Związek dyplomatyki z innymi naukami pomocniczymi historii.

maly_spioszek_ona

Dziękujemy bardzo:)